terça-feira, 31 de março de 2009

19 anhos



nun percisas inda de sticar ls anhos i sós capaç de agarrar l mundo nun braçado; ye l tiempo cousa que inda nun te rouba tiempo, pus a cada die sacas la cunclusion que este inda nun ye l tou tiempo, nien este mundo l tou; miras l feturo cumo scalada a pique que inda nun te dá la gana de chubir, que inda nada de amportante yá fui feito: stá todo por fazer, tal cumo tu, i por esso nun te azinolhas an altares de bielhos diuses, yá cul caruncho a assomá-se-le de punto an branco; hai quien nun antenda porque tenes de çtruir para apuis fazer tou mundo, mas até miu pai siempre me dixo que para poner huorta nuoba hai que derrotar la bielha, scabar todo bien fondo i arrincar até la redadeira yerbica; yá mal se me lhembra de quando tenie 19 anhos, a nun ser que era la pessona mais amportante i sabida de l mundo, ou quaije: todo esso fago por antender , anque nun saba se cunsigo, mas sei bien que tenes de seguir l tou camino: nun sei se ye l melhor, mas ye l tou, i nien esso squeço quando apunto l que me parece mais praino i lhargo: nun lhiebes a mal, talbeç seia por yá ir algo pesadote i ber por adonde melhor te puoden acumpanhar mius runseiros passos, i ye solo esso que you quiero: bien sei que nun percisas dua mano, mas siempre outros passos ajúdan a marcar l ritmo contra la solidon de ls hourizontes sien fin, por adonde todos ls miedos se mos anfrísgan i alguns yá ls conheço pul stralhar de las lhambadas; un die, quando, alancado, mius passos nun aguantáren yá l camino, siempre será melhor se ls tous yá tubíren ganho baláncio, a caras al punto que tu quieres: mas ten cuidado, que un stá siempre a daprender l que quier, siempre a daprender para adonde quier seguir, cun quien quier seguir: mira bien las placas de l camino, que ua bida nun chega pa las daprender a ler; mas nun zanimes, que l camino que seguires será siempre l tou i anquanto assi fur eirás por bun camino: çculpa, mas fui solo esso que daprendi subre caminos i inda hoije, al abaixar l cabeço de la bida, sperto a cada die cula eideia que nun sei nada: sabes, fui porsor çque fiç 19 anhos, mas nunca soube que houbira porsores de bida i essa certeza te puodo garantir you pa que nun gastes tou denheiro an falsas splicaçones.



quarta-feira, 25 de março de 2009

la cadena



hai giente que sal de casa de carro, entra an salas cerradas pa la rue, an que nien ua jinela se puode abrir por bias de l aire acundicionado i que ende passa to l die a trabalhar. Na fin de l die, agarra l carro i torna para casa, cena i nun chega a salir a la rue. Puode passar assi bários dies, afazendo-se a un mundo fuora de l mundo, cumo ua cadena an que nun se dá de cuonta de star preso. Chega a un punto que yá la lhuç lo anquemoda, l berde de las arbles ye un strobilho, las pessonas na rue stan a mais i l mundo se torna ua cousa sien sangre, sien aire - bonda l aire acundicionado, sien lhuç de l sol - bonda la eiletracidade, i por ende afuora. Para quei amporta l mundo i las pessonas que alhá bíben?
Hai zgrácias que ampéçan por bien menos...




segunda-feira, 23 de março de 2009

l milagre



ponga-me esso an purcentaige, dixo-le pa l doutor, zafiadora: la bida andará ende puls cinco por ciento de possiblidades, respundiu-le cun uolhos tristes; eilha riu-se cumo quien ten un stepor, de que solo se dou de cuonta nuite afuora, quando sentie las raízes de l mal a botar semiente an sou cuorpo de mulhier, que l'alma nun se deixaba adominar: tenie uas tetas cula redundeç firme i serena de ls cabeços i l bico, sou marco geodésico, sou farol, apuntaba la bida a las streilhas que tanta beç criara an sou sous uolhos al slubiar morno de ls beisos, toda eilha se fazira sou altar; i naqueilha risada pa l doutor passou-le un sfergante de fuorça i de fé, nien eilha sabe, mas nun podie aceitar que de sue proua le nacira zgrácia i muorte; agora, muito tiempo apuis, quando le miro para eilhas, meio an zlhado pa nun le spertar sue redundeç de fuogo, nien s'amporta puis sabe bien que le stou a rezar a essas sues diusas, firmes inda an sou altar cumo milagre tan grande que por muito menos outros fúrun santos.




domingo, 22 de março de 2009

suidades ou teorie de l bolo



un die hei de ser tierra: quando l abraço de las raízes me cansar, talbeç tenga suidades de l cielo azul i de las nubres a passar para parte nanhue: ende, talbeç le pida boleia a ua semiente, para que me deixe assomar quando nacir i fur yerba, çfróncia ou arble; ye por esso que you sei, na primabera que s'achega, de ls remiles de cabecicas que s'assóman, i a las bezes ye mui custoso achar campo para poner ls pies: fui por esso que ls páixaros resolbírun criar alas i bolar.





sábado, 21 de março de 2009

poema, poesie, die de la poesie


nace-me cumo barba que tengo de fazer todos ls dies, la fuorça de sues çfróncias capaç de me prender a mi i al mundo, siempre a pedir poda i cuolho, a chamar pauta de música adonde se colgar: ye un modo de me salir d'andrento, de s'assomar i buscar las puortas de ls dedos que atíran cun el contra letras i palabras cumo s'atira un beiso, a las bezes ua risa, outras un terrincar de dientes, siempre géstio que busca ua teta adonde se derrita, tantas bezes lábios que se sténden nua spera, abrir de manos que se dan, uolhos que búscan uolhos adonde se afogar, bózio sien fin, arrebento de l poeta i de sou mundo, baláncio antre ser i nun ser, antre ir i quedar, antre loinge i acerca, antre saber i eignorança, antre home i mulhier, antre ls uocos de l tiempo a que cháman passado, persente i feturo mas que nun son que un modo de star; que fago you cun un die de la poesie, cumo l de hoije, se siempre me trai lhibardade a la cadena de ls dies? adonde la meto todos ls outros dies de l anho, adonde la pongo a eimbernar? solo puode ser un die para chamar l'atencion para eilha mesma, para que la míren ls que deilha nun quieren saber, mulhier guapíssema que solo se sinte a eisistir quando uns uolhos la fázen, mas you quiero-la siempre cumigo, eilha siempre andrento de mi, you siempre andrento deilha: nun serie perciso un die se la poesie se podisse poner cumo státuas ne ls jardins ou ne ls museus, cumo cousa muorta an que bénen ls páixaros a aparar i le cágan anriba, i ye por esso que cuido nun haber die de la scultura ou die de la pintura: mas ye tan lhibre la poesie que nun se deixa prender, seia an piedra ou an papel i, inda quando se scribe, hai siempre que le dar ua alma que solo le puode benir de quien la lei i la faç sue; si hai bezes an que la lhiebo pula mano a atrabessar las ancruzelhadas, outras bezes pongo-la acerca l peito a calcer, to ls dies me dá alas, to ls dies me speta la stielha de sous delores; amo esta einutelidade que me dá de comer a l'alma i me cunsume an sues chamas até al cielo: a las bezes spulso-la i lhougo torna, runseira i, sentada a la puorta , aguarda cumo probe por sue smola; lhougo me habie de calhar a mi esta sina que me lhieba la bida cun eilha, serena que m'ancantou hai muito muito tiempo i yá nun passo sien sous ancantos , pus me puso a morar na casa deilha.


sexta-feira, 20 de março de 2009

amesterdan: l bózio de l tiempo



las casicas pequeinhas, de tejolicos, ancóstan-se uas a las outras, nua carreira de façadas simpres, quaije armanas, sin ls dourados i palaços de las grandes capitales: esto fui l que bi de fugida ne l centro de Amesterdan; todo parece çpuosto al modo de lhibardade, de çprézio pulas aparecéncias, a balorizar ls andrentos: la arquitetura ten a ber culs pobos i las pessonas, de modo que inda hoije se antende porquei ls judius scapados a la anquesiçon pertuesa fúrun alhi a tener, i la arquitetura nun l zminte; i naide mais dacá quijo saber deilhes; muita tierra cunquistou aqueilha giente al mar, que assi daprendiu bien l balor de cada cachico, las casas cun sous ganchos ne l telhado para chubir las mobilhas i assi poupar an scaleiras: nesse antretiempo, creciu cun giente que bieno de todo l mundo, siempre biu que la lhibardade tamien era buona pa ls negócios, Jacques Brel cantou sues puontes anriba sous puorcos canales, i l tiempo fui passando sien que naide calhe sou bózio; nun sei porquei, Amesterdan da-me siempre ganha de tornar a Spinosa, esse spino crabado na gorja dua cierta stória.





terça-feira, 17 de março de 2009

bieno culas andorinas



fui-se pa la sue tierra para nun tornar, que ls sessenta i siete anhos yá ban chegando de mendungar pul mundo, fuora de l sou Marrocos; yá me habie afeito a bé-lo eilhi nua squina de l Marqués de Pumbal, an Lisboua, mas desta beç era mesmo berdade, que até habie bendido la squina de la rue a un rapaç inda nuobo, simpático, mas que nun tenie las manos nin la ourganizaçon de Mustafá: las scobas lhimpas i alhinadas, las caixas de pomada puostas por marcas i quelores, Viriato mais abaixo i Nugget mais arriba, siempre lhimpa l'auga adonde molhaba la scoba de dientes a fazer de lhimpador de biras, l panho de puxar l lhustro drobado cumo lhençol acabado de passar, todo nun cair purfeito, ls dedos ables a agarrar culas puntas a modo de pinça; tenie sous clientes, que nun zlentában, pus la squina até abrigadosa era quando chobie, que naide se puode dar al luxo de quedar sien l melhor angraixador de l mundo; quando hoije l bi, na squina de l outro lhado de la rue, nien querie acraditar: pareciu-se-me algo triste i pensatible, mais calhado que de questume, i nin me respundiu quando le preguntei porque habie bolbido; assi i todo nun deixou de querer saber se inda andaba cul mesmo carro, que siempre me aceinha ua risa quando passo na squina, a lhembrá-me ls antigos cantoneiros de las stradas; abaixou a la calor de Marrocos ne l eimbierno lisboeta, pensei, i agora bieno culas andorinas, sien miedo de tener de fazer un nuobo niu i de achar mais custosa la busca de çubiaco; custou-me bé-lo triste, mas gustei de l ber, nesta purmeira manhana yá cun niu an nuoba squina: lhembra-me que la tristeza le benirá dalgue çcuçon cul cumprador de la outra squina, que nun ha de haber gustado de la cuncorrença; mas aqueilha squina siempre fui la sue casa, l sou mundo, la sue tierra: eilhi pássan ls sous amigos, puli bólan las sues lhembráncias i solo estas son la berdadeira nuossa casa, la pátria que nunca se mos nega.





segunda-feira, 16 de março de 2009

stop!



todos ls ampeços de die se biste ua teç triste, un lhuito que deixa l própio aire atenegrado inda que steia bestida culas quelores de cinta de la bielha; ye moça, anteligente i guapa, culidades que nun ye fácele armanar, mas até sou pelo negro arrama soledade anriba ls ombros; ls uolhos yá muitá zaprendírun las risas i pérden-se calhados pulas caleijas adonde alharga l die sous fastius, sous oulores agres, i sues rábias;
i l mundo queda mui loinge, mais fondo que l'auga dun poço fondo i nun sabes cumo has de chegar alhá cula mano a ansaiar ua fiesta, nun tenes correio pa le ambiar ua palabra, nun achas modo de le amprestar ua lhágrima; fui l zatino que te fizo armar cumo an polícia de tránzito, oupindo cun un miedo doce la tabuleta de calhadas lhetras: stop! deziste-te a ti mesmo, anque mais fácele fura scapar nua risica cínica, sien querer saber; i adonde l mundo habie de se bolber barreno, manou la fuonte hai tanto tiempo seca: lhabadas an sues lhágrimas, aguántan-se melhor tristeza i soledade, mais claro béien ls uolhos, mais firmes ándan ls passos quando hai quien querga saber.




domingo, 15 de março de 2009

zbibir



Passou l eimbierno a aplediar pul berano, a rezungar cul friu, que le sfriaba las eideias i le tolhie las juntas de l cuorpo i nien l bafo deixaba salir a sue buntade; un die, apuntou a sul ls passos, lhebada por un sol ancho de lhuç, era primabera; todo se botou a salir de ls buracos, de ls tuoros, de las roupas, de ls casulhos, de ls nius: solo eilha se ampeçou a queixar de la calor, a aplediar por frescor, a dezir que ls páixaros nun sabien senó cantar, que las froles nun sabien senó frolir, i que l sol era un açago de lhuç i de calor; cunta-se que tenie ua natural anclinaçon para zbibir, suidades de quando era nada, daquel bien star que solo puode benir de la muorte an que yá nada mais demuda, nien l tiempo.



sábado, 14 de março de 2009

un piçcar de streilhas



nun manginaba cumo l sol le fazie falta: aqueilha ourbalheira toda tomaba-le ls uossos, ponie-le nubrina ne ls uolhos, deixaba-le l sangre quaije a coalhar, i era ende que bie la rezon de l pensar le spertar siempre cun aire triste, daqueilha tristeza que se mos colga na fin de todos ls demingos; un die, nien sabe cumo fui, metiu-se pula anternete abaixo i mercou l belhete de abion pa l die alantre: solo apuis se dou de cuonta que tenie de bolber passados dous dies, tiempo que mal daba pa la biaige i para zougar; deixado l abion i anquanto iba cul pai para casa, sentiu l bafo yá caliente de la primabera que benira antes de l calendairo: staba-se bien alhi, i pensou alhá cun el que la lunjura de l tiempo nun se mide an horas i an minutos, mas cunsante l sentimos i el mos agarra l sentido; parou l carro porque le dou gana de mejar: anquanto ua lágrima se le sultaba cumo siempre le passaba nessas oucasiones de l mejaduro, mirou pa l cielo i alhá stában las streilhas, miles de streilhas cun sue prata bien sfregada a relhumbrar i a piçcar, anquanto un rigueirico mesmo por baixo arrolhaba la nuite; al ber las streilhas daquel modo, sentiu que habie ganho la biaige i que podie bolber a Londres para mais ua temporada: sabie que a la purmanhana iba a nacer un sol redondo i grande cumo un alíbio, mas esso yá nien serie tan amportante cumo haber çcubierto que aquel tiempo todo se squecira de las streilhas; ne l fondo del mesmo quaije se recreminou: cumo puode un angenheiro de motores dá-le tanta amportança a un piçcar de streilhas!? outra cumo esta...



sexta-feira, 13 de março de 2009

l capador



bien la mulhier le dixo que nun fura, que habien deixado de benir las bezeiras: secos ls uolmos i cun un anho tan malo, naide tenie cumo cebar ls lariegos; el nun fizo causo i passou la tarde a aguçar la faca de meia lhuna, deixando-la a relhuzir que nien lhanceta d'ouparador: eilha si yá iba gasta, mas anton parece que capaba solica, guiando las manos; chegou quando ampeçaba a anclariar, inda sien sol: prendiu l cabalhico ne l sagrado, i abaixou rue abaixo cun sue fraita de pan nun beiso lhargo als beiços ourbalhados de tristeza; al bolber, rue arriba, albantaba-se l sol, dun rosado zbotado: stá na capadeira, pensou anquanto ampalpaba la lhanceta de meia lhuna ne l bolso de la jiqueta, i mordiu ls beiços a la bista de l filo de sangre que raiaba la carapota de l dedo grande: l sol staba agora mais burmeilho i ls uolhos éran capazes de le ber ua racha al meio; dou-le un redadeiro beiso a la fraita, çprendiu l cabalhico i, yá a trote a camino de casa, mirou inda al para trás a caras al sol, todo el un colhon de sangre: an yá quaije uitenta anhos que lhebaba, solo ende antendiu la magie de las Alboradas, i spetou-le la spora al cabalho cumo quien bota raiç.




quinta-feira, 12 de março de 2009

l mundo se le arrecolhiu para andrento



fui-se-le anchindo la casa de cachimbaques, lhembráncias de ls filhos mais nuobos an garotos, mas de que ls nietos yá nun querien saber: carricos, legos, cuontas an zenhicos, jogos bariados an carton, caramonos i outras cousas assi; de el garoto, nun sobrou nada, que ls jogos del éran feitos por el mesmo mesmo eilhi al modo, i de quando andaba a scuola lhembra-se que tenie l suonho de chegar als cien selos na sue coleçon, mas pouco passou de binte: un solo de la Fráncia era l que mais balor le daba, de l’Argentina ajuntou ua meia dúzia, dous de l Brasil, l restro éran de Pertual i todos armanos; l retrato mais antigo que le sacórun tenerie uns 25 anhos i era la cousa mais antiga que del guardaba: ls libros de la quarta classe si ls cunserbou cun proua, mas ls filhos nun parórun anquanto nun le dórun camárcio; ye al lhembrá-se dessas cousas que pensa an cumo la bida demudou nestes redadeiros quaijeque cien anhos: até nesso, l mundo se le arrecolhiu para andrento i nun sinte la falta del, que assi stá mais lhibre para l poder ambentar outra beç: quien l bir sentado al lhume, cun ua risica calhada por ambaixo l bigote, queda a saber que há de andar por esse tiempo ou mui acerca.



quarta-feira, 11 de março de 2009

la reza alhá eirie a aparar



todos ls anhos fazien sou juntouro pa la fiesta de l santo de la cunfradie, i salien na percion de sesta feira santa, mas quaije siempre tenien que se ajuntar por bias de l tiempo: an anhos de muita seca, rezában por auga i an anhos mui molhados, era por sol que pedien, i era siempre an percion que oupien sues rezas; aquel anho, la fame era mais grande que nunca i yá mais de metade la giente se habie ido, mas alguien tenie de quedar culs animales, ls garoticos, i ls bielhos ou malos presos a sous catres: nun habie adonde mercar nada, nien denheiro, i nesse tiempo inda nun se falaba an Caritas nien se manginaba que podira haber un Banco Alimentar contra la Fame; antoce, ajuntórun-se para decedir quei fazer i alhá marcórun mais ua percion cun todos ls santos de l'eigreija i de las capielhas, desta beç para apressiar l tiempo: que l berano benisse mais cedo, que assi yá podien colher para comer; tirando la tierra, nunca naide le dira nada i eilha solo le pedie trabalho i bun tiempo: trabalho si tenien para dar, mas l bun tiempo outros l poderien dar i, fusse quien fusse, la reza alhá eirie a aparar.



terça-feira, 10 de março de 2009

la busca



caminou sien paraige un die anteiro, i outro i muitos mais, até que se quedou de sede, de fame i de canseira; a un metro deilhi staba la fuonte d'auga fresca i l forno de pan dóndio: nunca l chegará a saber, que nien ls uolhos quijo abrir puis nun era esso que buscaba; antes de se morrer, bieno-le un redadeiro pensar: bien anjusto ye cumigo l mundo: tanto que you andube, tanto que matinei i nun me fui dado achar l que buscaba; el andaba a saber de felcidade, i nunca quijo saber de fuontes, de fornos i doutras menudéncias cumo essas: buscando solo las cousas grandes, perdiu-las nas pequeinhas: a la falta deilhas se quedou.



segunda-feira, 9 de março de 2009

cumo se siempre houbira die apuis


chobira toda la manhana, oupindo-se agora l húmado bafo de las piedras: podie salir d'ambaixo la baranda adonde se arrimara i chubir a dreitos a la tarde, que amanaçaba traier la nuite mais cedo; nun staba purparado pa la friaige que abaixaba de ls cielos que sonhara i por que lhuitara, i iba daprendendo a nun se zbiar de las termientas que siempre mais se colgában de ls dies, a meté-se por eilhes adrento sien que naide las chamara; assi i todo, botou-se al camino de siempre, l passo sereno i firme, a saber de l nome que se le habie atenegrado nua rebuolta que nun sabie adonde quedaba, a ampalpar las costras ne ls machinales de las paredes a tapar las brechas, i las carreiras d'arbles an zlhado cun sou berde dun andefrente yá zbotado; spera l amadurar de ls dies, amadurando neilhes, mas nun hai meio de l sol derretir l cúscaro que le crece na miolha: nun se bei l cúscaro, que ten la mesma quelor de la tierra ancuscarada; chubiu la scaleira de la cuonta a ber se le bie la fin, mas staba siempre brúzio l tiempo: tenie que la cuntinar cumo se deixa abierta la puorta a quien se spera, fazendo cada die cumo se siempre houbira die apuis.



domingo, 8 de março de 2009

tardes amazónicas


ls pais deilha nun quejírun que se casasse cun el, que era probe porque tenie un palmo de tierra a menos: cunta-se que se scapórun al meio dua nuite a fin de segada, a agarrar l camboio de la manhana, que salie d'Ougariç inda antes de l sol ampurrar la nuite pa sous miedos; naide sabe cumo chegórun al Brasil, que puli fúrun bistos muito tiempo apuis; nunca mais tornórun nien rezon deilhes alguien dou; cúntan que, yá de bielhos, se sentában a la selombra de las tardes amazónicas a falar nua lhéngua stranha: naide nunca le preguntou quei falában, cun miedo de derramar la felcidade que se le assomaba als uolhos.




sexta-feira, 6 de março de 2009

giente



quando quier splicar la sue tierra, amostrar cumo ye guapa i ten balor, de todo le lhembra: peinhas, montes, froles, rius, animales, friu i calor, caminos i quemidos, rues i casas; mas siempre se le squece l mais amportante, la giente: bien ne l fondo, ou la çprézia ou le dá pouco balor.



quinta-feira, 5 de março de 2009

bien que alhumbre l sol

An nuobo, quando apuntaba l tiempo, sticaba-lo até al anfenito cun sues ouraciones; al modo que crecie, iba tapando ls uocos cun falsuras, a puntos de le doler la bida eiterna; un die sentiu que solo palhaços le habien medrado, tierra segada yá pa la derrota de ls ganados purparada; de tiempos a tiempos, l delor de la einutelidade dá-le la mano i chube-le cumo un aguemito: nun ten para adonde scapar, mas nun s'afizo nunca al oulor de las sterqueiras; arrastra-se pulas frinchas, mas abança siempre, antriçado antre el i el mesmo: bien que alhumbre l sol, nunca nada ye claro i siempre hai que buscar la claridade: fui todo l que daprendiu sue bida anteira.



quarta-feira, 4 de março de 2009

crece-me l passado



crece-me l passado dua maneira... que mais pequeinha me queda la casa adonde l puoda arrecolher i mais me falta l tiempo pa le oubir las amboras que ten pa me cuntar: cumo fui possible passar por el sien que me dira de cuonta de ls mundos que nel fui ancundesando?! A las bezes, pesa-me tanto que tengo de pousar algue carga an palabras que ato a l’argolha de l tiempo: anquanto nun benir l die an que yá serei solo passado, bou lhibartando fuorças para nuobas cargas, barco que, para nun se afundir, sou lhastro bai sacraficando al dius de l mar
.



terça-feira, 3 de março de 2009

squecira-le la talha



passa las tardes d'eimbierno a la brigada, seguindo la buolta que l sol dá pul die arriba; quando nun s'amostra l sol, ye un einfierno de friu que la cundana i abafa, solo de quedar ancerrada an casa; un die, apuis muitos sien salir a la rue, fui-se a tener cul sol a la brigada de siempre: solo quando yá le dolien, se dou de cuonta que staba de zinolhos: squecira-le la talha, mas zdende nun la quijo mais: i assi nace un dius.



segunda-feira, 2 de março de 2009

la risica



Quando fui a Miranda pula purmeira beç, nua mula inda guçala que l pai habie mercado na Feira de ls Burros desse anho, passou las quaije quatro horas de camino a ansaiar las palabras que le iba a dezir al doutor abogado. Bien arrependido stá de se haber metido naqueilhas antrequidenças i de le haber stendido l cabo de l sacho nas costielhas al Manquitacha, mas yá era la terceira beç que le mudaba ls marcos de la Faceira i el passou-se de sous lhemites. Quando l pai le dixo, mira a ber se te bás a tomar un cunseilho cun doutor senó inda pagas ua cadena, el lhougo fiturou que era la fala quien lo iba a poner antressudado, que la cadena nun le metie miedo, al menos por anquanto. El até era de ls mais spabilados a falá-le a las rapazas, mas anton aqueilhas palabras an grabe angrolában-se-le na gorja cumo ciertos quemidos, que nien cun un cántaro de auga abáixan. Alhá le ampeçou a cuntar l que se passara al doutor, mas nun passou de las purmeiras palabras, stacou i nun habie meia de ir palantre nien para trás, eilhi a serricar, las palabras ancapazes de subertir l sotángano. Quando l doutor le dezira, o senhor fale à sua moda que eu entendo tudo, l que mais le custou fui la risica a modo meijo. Al bolber para casa, fui la mulica que lhebou las que nun le pudo dar al doutor, i zdende se le colou ua rábia contra aqueilhas palabras an grabe, que nien el antende porque nunca quijo essa fala. Mas siempre arremataba, un home tamien ten que tener la sue proua. Cuntou-me la cuonta arrimado a setenta anhos apuis, quando habie acabado de bolcar pa ls nobenta: nunca an dies de mie bida se me squeciu aqueilha risica de meijo, mira tu... i calhaba-se cun un géstio cumo de quien queda ciego.



domingo, 1 de março de 2009

La lhéngua cumo carne


Stube onte nuas palhestras que houbo an Oulibença subre lhénguas de frunteira, adonde Manuela Barros Ferreira falou de la lhéngua mirandesa cumo lhéngua de frunteira. A cierta altura dixo que la lhéngua se agarra a las pessonas que la fálan i le queda screbida ne ls músquelos, de modo que hai ciertas pernúncias que nun son capazes de las dezir. Para demustrar l que staba a dezir cuntou dous causos que eiqui bos deixo tamien, porque ye amportante saber estas cousas i pensar subre eilhas, pus amóstran cumo la lhéngua ten a ber até cula nuossa eidentidade física.

L purmeiro causo ten a ber cula Guerra Cebil de Spanha. Nessa altura, muitos miles de rejistentes antifranquistas scapórun-se para Pertual acolhendo-se als pobos pertueses de la raia i mesmo daprendendo a falar l pertués, para nun ser agarrada pula polícia política [l que mais tarde se chamou PIDE, que por eilha tamien Manuel Barros fui presa antes de l 25 de Abril]. L modo que la polícia política tenie de saber que eilhes éran spanholes era oubrigá-los a dezir la palabra «cinza», pus ye sabido que l spanhol nun ten aquel sonido «z» de l pertués [i de l mirandés].

L segundo causo que Manuela Barros cuntou, fui sacado de la Bíblia [Juízes, 12, 1-6] i eiqui queda la traduçon desse testo an mirandés:

Ls homes de Eifrain albrotórun-se, fúrun-se para Saflon i dezírun-le a Jefté : «Porque ye que beniste a lhuitar contra ls amonitas, sin mos chamares para cumbatir al tou lhado? Bamos-te a queimar bibo, i tamien a la tue família. Jefté cuntestou-le: «You i l miu pobo tubimos ua grande reinha culs amonitas; chamei-bos, mas bós nun me lhibrestes de las manos deilhes. Quando bi que bós nun beniedes para me salbar, arrisquei la mie bida i arrepassei la raia de ls amonitas; l Senhor puso-los nas mies manos. Porque benistes agora a lhuitar contra mi?

Ende, Jefté ajuntou todos ls homes de Guilead i fizo-le guerra als de Eifrain. Ls homes de Guilead derrotórun ls de Eifrain, puis eilhes habien dezido: «Bós, pobo de Guilead, sodes scapados de Eifrain, bibindo antre Eifrain i Manassés.» Guilead cunquistou ls baus de l Jordan, de l lhado de Eifrain; todas las bezes que un scapado de Eifrain dezie: «Deixai-me passar», respundien-le ls homes de Guilead: «Tu sós de Eifrain!» El retrucaba: «Nó, nun sou.». Antoce, dezien-le: «Puis anton diç alhá, se fais fabor, « ‘Chibolet’» ; mas el dezie : ‘Sibolet’, porque nun era capaç de pernunciar bien. Ende, prendien-lo i cortában-le l cachaço an pie ls baus de l Jordan. Nesse die, morrírun-se quarenta i dous mil homes de Eifrain.»