quinta-feira, 3 de maio de 2007

Cunfiar la sperança de l anho a ua tierra madraça


Quando la Baláncia las horas de die i de suonho fazir armanas

i al meio, antre selombra i lhuç, yá debide l mundo,

meneai, ah homes, ls touros, sembrai la cebada ne ls campos

até beníren las piores augas de l rigoroso eimbierno.

Ademais tamien la semiente de lhino i la papoula de Ceres

ye tiempo d’acubrir cun tierra i sien tardar agarrar-bos als arados,

anquanto la seca tierra premita i las nubres colgadas se manténgan.


Ye la Primabera buona para fabas; nesse tiempo, á luzerna, ls suoltos

sucos t’arrecuolhen, i pa l milho chega l anhiego trato,

cun dourados cuornos abre l anho l brilhante

Touro i, bencido, pa l outro lhado de l cielo l Perro se çpon.


Mas se an colheita de pan i trigos duros

acupares la tierra i solo t’antressares pulas spigas,

que las Atlántidas se scóndan pula manhana

i la streilha de Cnoços, de la Corona an fuogo, zapareça,

antes de als sucos antregares la semiente debida i de

t’apressiares a cunfiar la sperança de l anho a ua tierra madraça.

Muitos ampéçan antes de l çponer de Maia; mas deilhes

la sperada semiente fai caçuada cun palha uoca.


Se, an beç disso, ponires arbilhas i frajones bulgares

i nun te negas a colher gametas de Pelúsio,

mui claros sinales te dará l abeixar de l Buieiro;

ampeça i cuntina la sementeira até íren a meio las giladas.


P. Bergildo, Geórgicas, Libro Purmeiro (208-230)

Traduçon, para mirandés, de Marcus Miranda


[an lhatin:

Libra dies somnique pares ubi fecerit horas

et medium luci atque umbris iam diuidit orbem,

exercete, uiri, tauros, serite hordea campis

usque sub extremum brumae intractabilis imbrem.

Nec non et lini segetem et Cereale papauer

tempus humo tegere et iamdudum incumbere aratris,

dum sicca tellure licet, dum nubila pendent.


Vere fabis satio; tum te quoque, medica, putres

accipiunt sulci, et milio uenit annua cura,

candidus auratis aperit cum cornibus annum

Taurus et auerso cedens Canis occidit astro.


At si triticeam in messem robustaque farra

exercebis humum solisque instabis aristis,

ante tibi Eoae Atlantides abscondantur

Gnosiaque ardentis decedat stella Coronae,

debita quam sulcis committas semina quamque

inuitae properes anni spem credere terrae.

Multi ante occasum Maiae coepere; sed illos

exspectata seges uanis elusit auenis.


Si uero uiciamque seres uilemque phaselum

nec Pelusiacae curam aspernabere lentis,

haud obscura cadens mittet tibi signa Bootes;

incipe et ad medias sementem extende pruinas.

P. Vergili Georgicon, Liber Primus (208-230)]



L grande poeta lhatino Bergildo fala dun saber, subre l amanho i la produçon de la tierra, que s'ajuntou por miles d'anhos i que chegou als nuossos dies: hai que l saber ler. Hoije stá-se a perder a mais i a maior: mas nada se ambenta anteiramente de nuobo i todo cuntina l que ben de trás, inda quando ls bielhos saberes yá nun se béien, agora anterrados ne ls aliçaces. Miu pai, i outros cumo el, nunca liu las Geórgicas de Bergildo, mas, al bé-lo falar de l amanho de la tierra, de la lhuna, de ls aires, de las semientes, i outras cousas assi, até parece que las sabe de cabeça. Porque será?

L berso que faç de títalo deste cachico de l poema amostra cumo l saber nunca fui capaç de adominar - anteiramente - la tierra, la natureza i ls sous eilemientos. Ua tierra madraça ye ua tierra lhibre, que nun faç l que nós queremos i a las bezes faç caçuada: hai que lhuitar cun eilha, mas hai que le tener respeito. Ye esso que nunca demudou nien ha de demudar: hai tierra que solo puode dar algo a poder de tanta lhuita, sudor i sangre que l resultado mais parece un milagre. Dende bieno siempre la zgrácia de la giente de l campo, balanciando antre amor i rábia al torron de adonde sacaba sou pan comer: tener de cunfiar to la sue sprança a ua tierra madraça. Assi: solo nun iba pul mundo a saber de bida melhor quien nun podisse, nun soubisse ou nun fusse capaç. Eipopeia quedando, eipopeia salindo. Miu pai i mie mai, que nun achában grácia a estas eipopeias, nun tenien dúbedas: tu sal-te-me desta negra bida. Cumo quien diç, pior nun puode haber. Mas acrecentában: un die inda mos hás de bar balor. I esse die yá algun tiempo que bieno. Todo esto fui hai arrimado a 50 anhos, mas cumo se houbira sido hai 500: fui mesmo a la punta destes que you naci.

1 comentário:

faustinoantao disse...

Ua tierra madraça ye ua tierra lhibre, que nun faç l que nós queremos i a las bezes faç caçuada:
Era assi que screbiedes na corriente de la buossa crónica, apuis de ls bersos de Bergildo.
A quien lo dezis, nun lo antendie doutro modo quando pul mesmo tiempo perdi pa las Américas (Argentina) ua armana.
Tenie que ser caçuada.
I nun tenie nien tube mais armanas.
Perdi-la para siempre, naide acupou l sou lhugar, quedou siempre ua foia andrento de mi. Tamien cumo eilha, armanos de miu pai i mai scapórun-se, zbarrulhando toda la strutura de famílias achegadas i queridas. Era l zbaziar de l miu ouniberso.
Mas nun hai mauga tamanha perder aqueilha a quien debemos ls melhores cachicos, a quien tenemos tanto que pagar.
Fui la maior perda de mie bida nesse tiempo, nunca tube splicaçon para eilha.
Un garoto dua dúzia d’anhos nun antende ls eilemientos de la natureza, l queilha cobra an sangre i sudor para la cumbençir a dar algue, la dureç i l respeito, nun sabe adonde queda la raia de l ódio e ampeça l amor. Nun coinhece la probeza de la tierra, l sfuorço de sacar deilhas algues pencas de trigo, un bagos d’uba, uns nabos ou berças. Nun sabe porque solo ten ua códia na cerrona, nien adonde stá la sprança de la anchir manhana.
Solo sabe que ten ua armana, cumpanheira de ls jogos, que l’arrolhou quando la barriga le duolie, l carregou al chinchin quando stubo cansado, l dou regaço quando tubo suonho, le dou l caldo i lhimpou las moncas de l nariç.
Nun ten respuostas porquei l tíran la cousa de que mais gusta, la boç de ls sous quereres, la fuonte de ls mimos.
Agora antende que quando chama por eilha, nun ben, nun ten mais cuolho, que se scapou que stá alhá bien loinge, que se fui pa l pie dua madrina por bias dua carta de chamada. Ampeçaba a ter rábia dessa (madrina) que me tirou l que era miu, nun botaba culpa a la tierra que ye madraça, ls eilimiento de la natureza.
Fui ua lhuita acontra l báziu, i a daprender a bibir sien algue que tenie tan buono, era l miu todo i me fazie feliç.
Tenie que ser por caçuada.
Daprendi a tené-la na lhembrança, i ls suonhos fúrun dando ua buona upa.
Cumo bedes, esto nun stá bien a modos de comentairo, ye mais un zabafo. Mas you sei adonde stá l mal, (que nun ye) stá ne l que screbis que me toca acá bien ne l fundo de l coraçon, i cuido que a to l mundo.
Faustino Antão